Living Our Language_ Ojibwe Tales & Oral Histories - Anton Treuer [25]
[5] Inashke, mii iwidi, imaa Gibaakwa’iganing gii-kibaakwa’igaade i’iw ziibi. Gii-saaga’iganikaadeg idash, mii iwidi Duxbury gaa-ako-biising i’iw gichi-zaaga’igan iidog imaa gibaakwa’igaadeg i’iw ziibi. Miish i’iw wenji-izhinikaadeg Eko-biising. Mii gaye niin iwidi akeyaa gaa-tazhi-nitaawigiyaan Jekaakwaag miinawaa go Aazhoomog, miinawaa iwidi Aazhoomog gwen iwidi besho odena i’iw agaamiing ezhinikaadeg Danbury. Mii imaa wiinawaa gaa-ondinamowaad omazina’iganiwaan ingiw Aazhoomog gaa-ayaajig. Mii iwidi gaye niin akeyaa gii-tazhi-nitaawigiyaan i’iw. Ayi’iing, jiigayi’ii go iwidi Aazhoomog anooj igo imaa akeyaa noongom geyaabi ayaawag anishinaabeg imaa. Mii imaa gaa-tazhi-nitaawigiyaan gaye niin o’ow jiigi-gichi-ziibi go gaye: Gichi-ziibi, St. Croix River.
[6] Ginwenzh o’ow mayaajii-zhaaganaashiimoyaan; mayaajii-zhaaganaashiimowaad sa go ongow anishinaabeg iwidi miinawaa gii-ishkwaa-anishinaabewinikaadeg iwidi Gibaakwa’iganing. Aanishinange chimookomaanag gaa-izhinikaadamowaad the dam. Mii i’iw Gibaakwa’igan. Mii iwidi gaa-taayaang. Gayesh o’ow noongom anooj inaajimotawiwaad wii-ani-gikinoo’amawagig ingiw ojibwemowaad anooj awiiya. Mii gagwejimiwaad, “Aaniish iwidi gaa-onjiikogaayan iwidi daayamban ‘at the dam,’” izhiwaad. Miish i’iw wii-wiindamawagwaa. Ingii-izhi-gadedaamin apane gii-izhinikaanigooyaang i’iw “the damn Indians.” Mii gaye niinawind i’iw gaa-onjiikogaayaang.
Baa Baa Makade-maanishtaanish
[1] Baa Baa makade-maanishtaanish
Awiiya na maanishtaanishibiiwiin gidayaawaa?
Eya’. Eya’. Niso-mashkimod.
Ingod o’ow mashkimod a’aw indoogimaam.
Ingo-mashkimod wiin indoogimaakwem.
Miinawaa ingo-mashkimod a’aw gwiiwizens
Iwidi miikanensing gii-ani-danademod.
Gaazhagens Miinawaa Naazhaabii’igan
[1] Inashke gosha, inashke gosha dazhi-naazhaabii’ige a’aw gaazhagens.
Miinawaa gaa-izhi-gichi-gwaashkwanid a’aw bizhiki imaa dibiki-giizisong.
Imaa endanaapid a’aw animoons waabandang menwendaagwadinig.
Miinawaa a’aw onaagan miinawaa emikwaanens ginjiba’iwewag.
Jiigibiig Nenaandago-ziibiing
[1] Mi i’iw bezhig gaa-izhiwebiziyaang iko gii-abinoojiinyiwiyaang. Ayi’iing, mii iwedi Gibaakwa’iganing izhinikaadeg iwidi gii-taayaang jiigibiig, jiigi-ziibi i’iw Nenaandago-ziibi ezhinikaadeg. Mii eta go gaye niin gaa-izhi-gikendamaan ezhinikaadeg mewinzha. Noongom wiin chimookomaan Tamarack River odizhinikaadaanaawaa. Mii iwidi gaa-taayaang. Mii megwaa go gii-pimaadizishid a’aw nimaamaayiban gii-ayaayaang iwidi. Gaye gomaa apii go gii-ayaamagad i’iw ziibi imaa gaa-onda’ibiiyaang gaa-ondinamaang sa go nibi.
[2] Ayaabita go gaye imaa, mii imaa gii-poodawed; indedeyiban gii-poodawanaad giziibiiga’igenid nimaamaayibanen ji-gizhaagamezang nibi. Mii agood a’aw jiibaakwaanaad gegoo imaa. Ogii-ozhitoonaawaa. Miish i’iw, iniw okaadakikoon imaa gaa-agoonaawaajin imaa gaa-tazhi-gizhaabikizang nimaamaayiban i’iw dazhi-gizhaagamezang i’iw nibi imaa aabajitood wii-kiziibiiga’iged. Gaa-izhi-abinoojiinyiwiyaang gii-anoozhiyangid nimaamaayiban i’iw ji-mooshkinebinangid a’aw akik, okaadakik wii-kizhaagamezang nibi. Mii booch epiichi-boodawanaad iniw akikoon.
[3] Mii gaa-onji-batwaadamaang i’iw nibi. Anooj igo wii-tazhi-daayaang igo imaa, inashke ayi’ii gaawiin igo gii-timiisinoon i’iw ziibi imaa noongom ayaamagak gaa-onda’ibiiyaang. Mii gaa-onji-batwaadamaang i’iw nibi. Mii ingiw igaye, bezhig nishiimeyiban a’aw gii-agaashiinyi gaye wiin. Agaawaa go gii-pimose gaye wiin onaagaans gii-takonang gii-naadid nibi. Nawaj omaa aanish indinawemaaganag akikoonsan gegoo gagwe-aawadiiyaang awenen nawaj. Mii gii-aawadood nibi. Gaye miish gii-shiigonamowaad i’iw gii-shiigonang nimaamaa i’iw bengo-bakwezhigan, gigine-bakwezhigan gii-pi-abid mashkimodaang, mii i’iw. Inashke, gaawiin igo aapiji gii-kichi-onjigaasinoon iniw. Gegaa go gii-paabaabasaabiigadoon iniw mashkimodan, apagiwayaaneshkimodan.
[4] Mii gaye niin i’iw gaa-aabajitooyaan mikwendamaan ani-maajii-batwaadamaan i’iw mashkimodaash. Mooshkinebadooyaan, gaawiin igo minik i’iw gii-ako-gashkinamaan gii-piidooyaan gaye niin i’iw ziigwebinamaan imaa akikong i’iw. Gaye, mii gaye niin i’iw mikwendamaan